Polikistik Over Sendromu (PCOS), hanımların %8-25 inde bulunur. Otozomal dominant geçişli bir hastalıktır. Yani ailesel geçiş gösterir. Kişinin annesi, kız kardeşleri, teyzesi, anneannesi vb. hanımlarda da %20-40 oranında bulunur.

Tanı

1. Oligo veya anovulasyon dediğimiz uzun aralarla adet görülmesi veya hiç adet görülmemesi 
2. Biyokimyasal veya klinik hiperandrojenizm denen tahlillerde veya sadece fiziksel görüntülerde erkeklik hormonunun yüksekliği bulgularının olmasıdır. Hirşütizm (kıllanma artışı), akne, alopesi fiziksel görüntü bulgularıdır. Biyokimyasal hiperandrojenism ise DHEA, androstenodion, serbest ve total androjen yüksekliğidir. 
3. USG Bulgusu :Ultrason da 2-9mm büyüklüğünde 12 ve üzerinde folükül olması veya yumurtalık hacminin 10ml üzerinde olmasıdır.

Bunlara Rotterdam kriterleri denir. Bu 3 kriterden 2 sinin olması PCOS (Polikistik over sendromu) tanısını koydurur.2006 yılından sonra biokimyasal/klinik hiperandrojenizm+oligo/anovulasyon veya USG görüntüsü olarak kabul edilmiştir.

Polikistik Over Sendromu olan kişilere hangi testler yapılmalıdır?

1. TSH 
2. Prolaktin 
3. Hiper androjenism varsa total testesteron ve 17OH Progesteron 
4. Gereğinde idrarda 24 saatlik kortizol veya deksametazon süpresyon testi(Cushing hastalığına yönelik) 
5. Kan yağları (Lipid profili) 
6. Uzun süre adet görmeyenlere endometrial biopsi gerekebilir.

Polikistik overlerde ana sorun hormonlardaki dengesizliktir. Beyinde LH hormonunun sentezinin sıklık ve miktarı artar. Buna bağlı olarak yumurtalıklarda androstenodion ve testesteron salınımı artar. Bunlar yağ dokusunda E1 ve E2 denen östrojenlere çevrilirler. Yani hem serbest östrojen hem de serbest testesteron artar. Ancak östrojendeki artışın nedeni yumurtalıklar değil periferik dokulardaki dönüşümdür.

Yumurtalıklarda normalden daha fazla üretilen androjen, normal yumurta gelişimini ve yumurtlamayı etkiler, kıllanmaya neden olur. Serbest östrojen miktarındaki artış ise endometrium kanserini uyarır ve LH nın daha çok artmasına neden olur. Sonuçta kısır bir döngü oluşur.

Yapılan araştırmalara göre (Polikistik Over Sendromu) PCOS da insülin hormonunu da çok önemli bir yeri vardır. Bu hanımların %50 sinde insülin hormonu normalden fazla üretildiği halde yeterli cevap oluşturamamaktadır. Yani insülin direnci oluşmakta ve kilo alımı hızlanmaktadır.

1. Bu android tipte obesite dediğimiz bel/kalça oranın>0,85 olduğu bir şişmanlama tipidir. 
2. Aynı zamanda boyun, kasık, koltuk altı ve meme altlarında gri-kahve renginde Akantozis nigrigans dediğimiz kadifemsi lezyonlar oluşmaktadır. 
3. Fazla salgılanan insülin androjen yapımını da daha çok uyarmaktadır.
4. İnsülin aynı zamanda hipertansiyona, trigliserid seviyesinde artışa, HDL de azalmaya neden olmakta, kanın pıhtı yıkımını azaltmakta ve sonunda koroner kalp hastalıklarına neden olmaktadır.

PCOS’lu (Polikistik Over Sendromu) kişi eğer obez ise hiperinsülinism ve hiper androjenism vardır ve LH seviyesi normal veya hafif yüksektir. PCOS’lu (Polikistik Over Sendromu) kişi eğer zayıfsa insülin direnci ve hiperinsülinism yoktur ve LH seviyesi yüksektir.

Hiperinsülinemi hangi durumlarda araştırılır?

1. Obez hastalar (bel çevresi 90 cm üzerinde olanlar) 
2. Ailesinde şeker hastalığı olanlar 
3. 13-19 yaşlarında uzun süren adet görmeme periodları olanlar 
4. Teenage sendromu olanlar .
5. Bu sendromda düşük doğum ağırlığı, hiperinsülinemi, dislipidemi, prematür adrenarş (koltukaltı ve genital bölge kıllarının erken çıkması, sonrasında hiperandrojenism ve polikistik over sendromu ) bulunur.

İnsülin direnci testleri nelerdir?

1. Hiperinsülinemik öglisemik klemp testi esas değerli testtir. Ancak uygulaması zor olduğu için tercih edilmemektedir. 
2. 75 gr Glukoz tarama testi yapılırken, 2.saatteki insülin değerleri , insülin direnci olup olmadığını gösteren günümüzde kullanılan testtir. 
3. Açlık glikozu/açlık insülini kullanılmamaktadır 
4. Homair ve quicki testler de insülin direncini gösteren diğer testlerdir.

PCOS hangi şikayetlere yol açar?

1. Adet düzensizlikleri : adet görememe veya uzun aralarla adet görme en sık karşılaşılan sorundur. 
2. Hirşütism yani yüzde göğüste ,karında ,parmaklarda kıllanmada artış ,akne, alopesi 
3. Kilo sorunları:Hastaların %30-60 ında obesite vardır. Obezlerde kıllanma daha fazladır. 
4. İnfertilite:PCOS hastaların yumurtalıklarında yumurtanın olgunlaşmasını sağlayan hormonlar düzenli olarak çalışmaz, kişi de düzenli olarak yumurta gelişmez. 
5. Endometrial hiperplazi ve kanser riski 3 kat artar. 
6. Kalp-damar hastalıkları yağ dengesinin bozulması ile artar. 
7. Diabet ve hiperinsülinism riski artar. 
8. Pcos lu hastalıkların gebeliklerinde düşük, gebelik diabeti, preeklamsi (halk arasında gebelik zehirlenmesi olarak bilinen tansiyon yüksekliği ile seyreden durum), erken doğum riski daha yüksektir.

PCOS TEDAVİSİ

• Kilo kontrolü; kilolu olan kişilerdeki %10 luk kilo kaybı adet düzeninin oluşmasını sağlar. Bu konuda bir diyetisyenden yardım almak ve düzenli egzersize başlamak önemlidir.%5in üzerindeki kilo kaybı bile hiperandrojenismin ve hiper insülinismin düzelmesine ve yumurtlamaya katkıda bulunur.
• Gebe kalmak istemeyen hastalarda doğum kontrol hapları, adetlerin düzenlenmesini sağlar, aynı zamanda androjenlerin azalmasınıda sağladığından istenmeyen kıllar ve akne tedavisinde faydalı olur.
• Hirşütizm dediğimiz kıllanmaya yönelik ilaç tedavisi eklenebilir.
• İnsülin direnci olan veya diyabeti olan hastalarda metformin içeren ilaç kullanımı; insülin direncini kırarak işlev görür. Böylece hem insülin, hem de androjen salgılanması azalır. 2-3 aylık kullanımda kilo kaybı, yumurtlamanın kısmen normale dönmesi ve kıllanmada azalma görülür.
• Bebek isteği olan hastalarda kilolularda zayıflama ilk öneridir. Klomifen sitrat yumurtlamayı uyaran ilk tercih edilen ilaç grubudur. Gereğinde metformin grubu ilaçlar ilave edilir. Cevap vermeyen hastalarda gonodotropinlere geçilir, bunlara da metformin grubu ilaçlar gereğinde ilave edilebilir. Bunlara da cevap vermeyen hastalarda IVF (tüp bebek) tedavisi önerilir. Cerrahi de son seçenek olarak denenebilir.