Sağlıklı bir gebelik izleminin en önemli aşamalarından birisi de gelişmekte olan bebeğin tüm organ ve oluşumlarının detaylı bir şekilde incelendiği ikinci düzey ultrason incelemesidir. Bu incelemeye, ikinci trimester ultrasonografi taraması, ayrıntılı fetal inceleme, detaylı fetal anatomik inceleme gibi değişik isimler verilmektedir
Ultrason cihazları yüksek frekanstaki ( kulağımızla işitemediğimiz) ses dalgalarını prob yardımı ile dokulara iletir.Ses, belli bir ortamda yayılan ve insan kulağı tarafından algılanan frekans aralığındaki titreşimlerdir. İşitilebilen frekans düzeyinin üzerindeki her türlü ses, ultrasonik ses dalgası olarak tanımlanır. Ultrason, ilk olarak 1.Dünya savaşı sonlarında denizaltıların yerini tespit olarak kullanılmış olup, tıpta tanısal amaçlı 1943‘de beyin incelemelerinde kullanılmıştır.1970 li yıllardan günümüze kadın hastalıkları ve doğum alanında kullanılmaktadır.

Ultrason, cihazdan ses dalgalarının bir prop aracı ile dokulara iletilmesi ve dokulardan yansıyan ses dalgalarının ekranda görüntülenmesi esasıyla çalışır.

Bebeğin gelişiminin ultrasonda değerlendirilmesi bazı faktörlere bağlıdır.Bunlar;

• İncelemeyi yapan kişinin anatomik veb biyometrik incelemedeki bilgisi ve deneyimi
• Bebeğin büyüklüğü
• Bebeğin pozisyonu
• Amnion sıvı miktarı
• Gebenin yağ dokusu
• Cihazın kalitesi

Genelde detaylı ultrasonografi 18-24. haftalar arasında yapılır. Bu dönemde bebek ve organları yeterince büyümüştür ve daha iyi görüntü elde etmek için bebeğin çevresindeki su miktarı boldur. Bu dönemde yapılmasının en önemli nedeni, olası bir anomali saptanması durumunda gebeliğin sonlandırılması açısından yasal sürece uygun olmasıdır.İyi cihazlar ve tecrübeli uzmanların varlığında bile doğumsal kusurların ancak %70-80’i fark edilebilir.

Detaylı ultrasonografi nasıl yapılır ?

Detaylı ultrasonografide; rahim yapısı, plasenta(bebek eşi) ve bebek sistematik bir şekilde gözden geçirilir. Anne adayı sırtüstü yatar pozisyonda karından bakılarak inceleme yapılır. İşlem yaklaşık 30 dakika kadar sürer. Bebeğin genel değerlendirilmesi ve rutin ölçümlerin ardından sırasıyla kafa, boyun, göğüs kafesi, kalp, karın, genital bölge ve kol ve bacaklar ve omurga detaylı olarak incelenir.

Detaylı ultrasonografide nelere bakılır ?

1. Kafanın şekli, yapısı, çapı ve çevresi ölçülür.
2. Kafa içi oluşumlar olan beyin boşlukları, koroid pleksus (choroid pleksus), orta beyin, arka çukurluk (posterior fossa), yan ventriküller ,cerebellum(beyincik)i ncelenir ve ölçümleri yapılır. Ventriküllerde genişleme ya da koroid pleksuslarda kist saptanması önemli olabilir.
3. Yüzde bebeğin genel profili, burun kemiği, göz küreleri ve bunların arasındaki mesafeler incelenir. Bebeğin gözündeki lens ultrasonografide izlenir.
4. Boyunda herhangi bir kist ya da kitle olup olmadığı incelenir.
5. Tüm omurga yukarıdan aşağı ve enine kesitlerde incelenerek bir açıklık olup olmadığı araştırılır. Tüm omurga enseden kuyruk sokumuna kadar incelenir.
6. Kalbin genel yapısı incelenir, atım hızı ve ritminde bir anormallik olup olmadığına bakılır. Karıncık ve kulakçıklar (ventrikül ve atriumlar) incelenir, içlerinde kitle ya da anormal bir görünüm olup olmadığı araştırılır. Karıncıklar ya da kulakçıklar arasında delik olup olmadığına bakılır. Kalpten çıkan ana atardamar olan aort ile kirli kanı akciğerlere taşıyan ana damarların yapısı incelenir
7. Göğüs kafesinin yapısı ve şekli incelenir, akciğerler ve diyaframın normal görünüp görünmediği kontrol edilir.
8. Mide, karaciğer, böbrekler, mesane, karın duvarı, göbek kordonunun bebeğe girdiği bölge ve damarların bebeğe girdikten sonraki seyri incelenir ve karın çevresi ölçülür. Ayrıca barsakların ultrasondaki görüntüsü de genetik hastalıklar açısından fikir verebilir.
9. Göbek kordonunun yapısı ve içersinde iki atardamar ve bir toplardamar bulunup bulunmadığı incelenir.
10.  Kollar ve bacaklar incelenir. Kol ve bacaklardaki kemikler ölçülür, yapı ve şekil bozukluğu olup olmadığı değerlendirilir.Bunlar kolda omuz ile dirsek arasındaki humerus, dirsek ile el bileği arasındaki radius ve ulna kemikleri ile kalça ve diz arasındaki femur ile diz ve ayak bileği arasındaki tibia ve fibula kemikleridir. El ve ayakların yapısı incelenir ve şekil bozukluğu olup olmadığı araştırılır.
11. Bebeğin eşi olarak bilinen plesantanın yerleşim yeri, şekli,kalınlık ve yapısı incelenir

Detaylı ultrasonografide temel olarak pek çok majör anomali saptanabilir ancak tüm anomalilerin %100 kesinlikle saptanması mümkün değildir.

Bebeğin gelişiminin ultrason ile değerlendirilmesi bazı faktörlere bağlıdır. Bunlar arasında en önemlileri annenin vücut ağırlığı ve yağ miktarı ile bebeğin rahim içindeki duruş şeklidir. Ayrıca amniyon sıvısının miktarı da ultrason incelemesinin kalitesini etkiler. Bazı durumlarda bebeğin duruşu belirli bölgelerin incelenmesine olanak tanımayabilir. Bu durum hamilelerin yaklaşık %10-15’inde ortaya çıkmaktadır. Genel olarak anomalilerin yarısından fazlası ultrasonografi ile tespit edilebilmektedir. Buna göre detaylı ultrasonografi bulgularının normal olması bebeğin kesinlikle sağlıklı olduğunu garanti etmez. Örneğin down sendromlu bebeklerin %30unda major,%30unda minor anomali bulgusu varken,%30bebekte hiçbir anomali tespit edilemez. Tüm bebeklerin sağlıkla doğması dileğimle…..